Yad Vashem plechtigheid in Amsterdam
Op 31 oktober 2006 heeft in de Synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam een Yad Vashem ceremonie plaatsdevonden. Tijdens deze plechtigheid zijn tien families worden geëerd, waaronder postuum Elizabeth (Lies) Bijkersma (zie generatie 15, dochter van de hoofdonderwijzer van Wapenveld, Douwe Bijkersma).
Eldad Hayet, Counsellor for press and public affairs van de Ambassade van Israël heeft de medailles en de bijbehorende certificaten tijdens deze plechtigheid uitgereikt.
Elizabeth - Lies - Bijkersma gaf in mei 1942 haar baan als onderwijzeres bij het buitengewoon lager onderwijs op om zich volledig te kunnen inzetten voor het redden van voornamelijk Joodse mensen uit de naziterreur. Met een goede vriend, dr. G. Horreüs de Haas, een in die tijd zeer bekend vrijzinnig dominee, had zij dit besproken. Dr. Horreüs de Haas gaf haar zijn zegen en zijn introductie, die vele deuren voor Lies zou openen. Lies’ vader, hoofd van de christelijke lagere school in Wapenveld, zei haar zijn financiële steun toe. Later werd dit bij de erfenis voor een deel weer rechtgetrokken.
In de jaren die nu volgden doorkruiste Lies per fiets en/of per trein het land op zoek naar onderduikadressen. Zij bracht de onderduikers, volwassenen zowel kinderen, naar hun onderduikadressen, de kinderen vaak achterop haar fiets. Dag en nacht, weer of geen weer, met steeds de angstige spanning van ontdekt te kunnen worden, was Lies op pad. Zij bleef in contact met de onderduikers, gaf levenstekens door vooral van kinderen naar ouders; bracht boeken, tijdschriften;
soms ook geld. Ook verzorgde zij bonkaarten en valse persoonsbewijzen. Deze moest zij zelf her en der bij verzetsmensen ophalen. Lies was niet aangesloten bij een verzetsgroep. Om veiligheidsredenen werkte zij zoveel mogelijk alleen. Om diezelfde redenen woonde zij in die tijd ook nooit lang op eenzelfde adres. Voor zowel onderduikers als onderduikverleners was zij een vraagbaak en een klankbord. Problemen loste zij op haar eigen daadkrachtige wijze op, hetgeen niet altijd op het moment zelf goed werd begrepen. Wanneer een onderduiker niet langer op het adres kon blijven bijvoorbeeld door dreigend gevaar, ziekte, grote angst bij onderduiker en/of onderduikverlener, onzorgvuldig gedrag, onverenigbaarheid van karakters, dan zorgde Lies voor een ander adres. In de Hongerwinter ging zij op haar fiets met houten banden op voedseltocht voor ‘haar’ onderduikers.
Na de bevrijding vond Lies de oorlogsepisode volkomen tot het verleden behoren. De blik moest op de toekomst worden gericht. Zij keerde weer terug naar het buitengewoon lager onderwijs. Het verleden was afgesloten. Maar na enige jaren bleek welke gevolgen haar werk tijdens de oorlog voor haar gezondheid had. Lies werd afgekeurd voor het onderwijs. Vooral lichamelijk had zij teveel van zichzelf geëist.
Van meer dan 40 door Lies geredde Joodse mensen zijn de namen bekend. Enige van hen of hun familieleden zijn bij de Yad Vashem plechtigheid aanwezig, waar mevrouw Dinie Heesen-Sondern de postume onderscheiding voor Lies Bijkersma in ontvangst zal nemen.